การฟอกฟันขาวนั้น ใช้สารฟอกฟันขาวในกลุ่มเปอร์ออกไซด์(peroxide) เช่น ไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ หรือคาร์บาไมด์เปอร์ออกไซด์ มาใช้ฟอกสีฟันให้ฟันขาว สารดังกล่าวนี้ ถูกใช้กันมากว่าร้อยปีแล้ว สารดังกล่าวจะไปกำจัดเม็ดสีในฟันให้จางลงเมื่อฟอกฟันไปในระยะเวลาหนึ่งฟันจึงดูขาวใสขึ้น ในทางทันตกรรมจะใช้สารไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ ความเข้มข้นต่ำๆ มาฟอกฟันขาว ปัจจุบันสมาคมทันตแพทย์แห่งประเทศสหรัฐอเมริกา ยอมรับความเข้มข้นที่ต่ำกว่า 3.5% ว่าเป็นความเข้มข้นที่ปลอดภัย สามารถยอมรับให้วางขายเป็นเครื่องสำอางค์และหาซื้อไปใช้เองได้โดยไม่ต้องมีทันตแพทย์สั่งให้
การฟอกฟันขาวมีกี่วิธี
การฟอกฟันขาวแบ่งได้เป็น 3 วิธี คือ
1.ฟอกฟันขาวที่คลินิกทันตกรรม
2.ไปหาทันตแพทย์เพื่อปรึกษาและรับยากลับมาฟอกเองที่บ้านประมาณสองถึงสี่สัปดาห์
3.การไปหาซื้อผลิตภัณฑ์ฟอกสีฟันที่ซุปเปอร์สโตร์ต่างๆ และนำกลับมาทำเองที่บ้าน
บทความนี้จะเน้นการให้ความรู้ ว่าจะใช้ยาฟอกสีฟันวิธีที่สองและวิธีที่สามอย่างไร ให้มีความปลอดภัยและได้ฟันที่ขาวสวย
การฟอกโดยทันตแพทย์จ่ายยาและให้ถาดครอบฟันเฉพาะบุคคล กลับไปฟอกเองที่บ้านวิธีนี้ ทันตแพทย์จะพิมพ์ฟันและนำไปทำถาดฟอกฟันที่มีรูปร่างเฉพาะบุคคล ต่อมาจะจ่ายยาฟอกสีฟันที่มีส่วนประกอบของเปอร์ออกไซด์ความเข้มข้นประมาณ 3.5-10% ในรูปแบบเจล ให้กลับไปฟอกฟันที่บ้าน วันละ 2-6 ชม วันละครั้ง หรือฟอกสีฟันวันเว้นวัน เป็นเวลาต่อเนื่อง 2-4 สัปดาห์ วิธีนี้มีรายงานสนับสนุนว่าเป็นวิธีที่สามารถฟอกฟันได้ความขาวสูงสุด และความขาวนั้นคงทนยาวนานถึง 5 ปี ราคาค่าฟอกฟันก็ต่ำกว่าอย่างมาก เมื่อเทียบกับวิธีแรก แต่มีข้อเสียคือ ใช้เวลานานกว่า และการใส่ถาดเฉพาะบุคคลก่อนนอน หรือตอนนอนนั้น บางคนก็ไม่ชอบเอาซะเลย
การซื้อผลิตภัณฑ์บนชั้นขายของ (over the counter products) ในซุปเปอร์สโตร์มาใช้เองที่บ้าน
วิธีการนี้ในบ้านเรายังไม่พบมากนัก ลักษณะสารฟอกฟันนี้ มีตั้งแต่ชนิดที่เป็นแผ่นติดฟัน ขวดยาที่มีพู่กันจุ่มสารมาทาบนฟัน และชนิดที่ใช้ยางกัดหรือใช้แปรงฟันโดยตรง ผลิตภัณฑ์ที่วางขายได้อย่างนี้ จะมีความเข้มข้นของเปอร์ออกไซต์ต่ำมาก (0.5%) ประสิทธิภาพจึงต่ำกว่าวิธีที่สอง (แต่มีรายงานว่าได้ผลมากกว่าวิธีที่หนึ่ง) แต่ก็จัดว่าได้ผลทำให้ฟันขาวได้เช่นกัน แต่อาจต้องใช้ติดต่อกัน 2-6 สัปดาห์ ยังมีผลิตภัณฑ์ เช่นยาสีฟันสูตรฟอกฟันขาว หมากฝรั่งฟอกฟันขาว และไหมขัดฟันฟอกฟันขาว สิ่งต่างๆ เหล่านี้ ไม่ได้ช่วยในการฟอกฟันขาวใดๆ เลยเนื่องจากไม่มีสารเปอร์ออกไซด์ เป็นส่วนประกอบ แต่ผลิตภัณฑ์ต่างๆนี้ จะช่วยกำจัดคราบฟัน ที่มาจากคราบอาหารหรือชากาแฟได้บ้าง จึงทำให้ฟันขาวขึ้นแต่ไม่เกี่ยวกับการฟอกสีฟันใดๆ เลย จึงไม่จำเป็นที่จะไปซื้อหามาเพื่อมาช่วยฟอกฟันขาว เพราะมันช่วยกำจัดได้แต่ขี้ฟันหรือคราบฟันเท่านั้น
การฟอกฟันขาว มีผลเสียไหม
ถาม หลายคนสงสัยว่าการฟอกฟันเป็นการละลายผิวฟันออก ฟันจะไม่แข็งแรงไหม
ตอบ การฟอกฟันด้วยน้ำยาที่ผลิตเพื่อการฟอกฟัน จะไม่ทำอันตรายต่อฟันเลยทั้งในระยะสั้นและในระยะยาว
ถาม ผลข้างเคียงของการฟอกสีฟัน มีไหม
ตอบ ผลข้างเคียงของการหอกสีฟันทุกชนิดคือ อาการเสียวฟัน ทั้งในขณะฟอกและหลังฟอกฟันขาว ซึ่งอาการนี้จะเกิดขึ้นร้อยละ 75 ของคนที่ฟอกฟันแต่เป็นอาการชั่วคราวเท่านั้น ส่วนใหญ่จะมีอาการต่อเนื่องหลังหยุดฟอกฟันแล้วไม่เกิน 4-5 วัน หมอแนะนำให้ใช้ยาสีฟันลดอาการเสียวฟัน ก็จะช่วยให้อาการดังกล่าวลดลงจนหายไปในที่สุด
การฟอกฟันขาวจัดเป็นงานทันตกรรมที่ไม่มีอันตราย ผลเสียของการฟอกฟันอาจจะเป็นการเสียเงินต่อเนื่อง เพราะการฟอกฟันนั้น สีขาวของฟันจะไม่ได้คงทนถาวร อาจต้องมีการดูแลและฟอกใหม่เป็นระยะๆ ต้องมีการเสียค่าฟอกฟันให้ขาวตามต้องการนั่นเอง
ข้อปฏิบัติในการฟอกสีฟันที่บ้าน
1. แปรงฟันให้สะอาดและใช้ไหมขัดฟันให้เรียบร้อย
2. ใส่น้ำยาฟอกสีฟันในถาดฟอกสีฟันบริเวณฟันหน้า (อ่านคู่มือปฏิบัติให้ดีก่อนทำ)
3. ไม่รับประทานอาหารและเครื่องดื่มในขณะใส่ถาดฟอกสีฟัน
4. สวมถาดฟอกสีฟันตามคู่มือปฏิบัติระบุ
5. เมื่อครบเวลาแล้ว ถอดถาดฟอกสีฟันออก บ้วนปากด้วยน้ำสะอาด
5. ทำความสะอาดถาดฟอกสีฟัน และวางผึ่งไว้ให้แห้ง (ไม่ต้องแช่น้ำ)
7. บ้วนปากให้สะอาด
*ควรเก็บน้ำยาฟอกสีฟันไว้ในที่เย็น
การปรับความถี่ในการฟอกสีฟัน
กำหนดให้ฟอกสีฟันทุกวันหากมีอาการเสียวฟันให้ปฏิบัติดังนี้
• ฟอกสีฟัน 1 วันแล้วหยุดฟอก 1 วัน สลับกันไป
• หากอาการเสียวฟันยังคงเกิดขึ้นให้ฟอกสีฟัน 1 วัน เว้น 2 วัน
• หากยังมีอาการเกิดขึ้นอีก ให้ฟอก 1 วัน เว้น 3 วัน หรือปรับระยะเวลาระหว่างการฟอกและหยุดฟอก จนกว่าไม่มีอาการเสียวฟัน
ผลข้างเคียงของการฟอกสีฟัน
อาการเสียวฟันภายหลังการฟอกสีฟันเป็นเรื่องปกติ และไม่ต้องตื่นตระหนกหากมีอาการดังต่อไปนี้
• อาการแสบคอ ในระหว่างฟอกสีฟันแสดงว่ามีการกลืนน้ำยาฟอกสีฟันเข้าคอ (พบน้อยมากๆ) ให้แก้ไขโดยลดปริมาณน้ำยาฟอกสีฟันที่ใส่ในถาดลง
• พบแผลหรือแสบบริเวณเหงือก ให้หยุดทำการฟอกสีฟัน ประมาณ 2 วัน จนกว่าแผลหรืออาการแสบเหงือกหาย จึงกลับมาฟอกฟันอีกครั้ง
ข้อพึงปฏิบัติหลังฟอกสีฟัน
• ไม่ดื่มชา/กาแฟ/ไวน์ และอาหารสีเข้ม
• ไม่ดื่มน้ำเย็น หากดื่มจะเกิดอาการเสียวฟัน
** อาการเสียวฟันจะหายเป็นปกติหลังหยุดฟอกสีฟัน 4-5 วัน และไม่มีผลอันตรายถาวรใดๆ**
โดยสรุป ฟอกฟันขาวไม่เป็นอันตราย หากฟอกสีฟันด้วยทันตแพทย์หรือใช้ผลิตภัณฑ์ที่ผลิตมาเพื่อการฟอกฟันขาวโดยเฉพาะ ก็จะไม่เป็นอันตรายอย่างแน่นอนแต่เสียวฟันจากการฟอกนั้น อาจเป็นผลข้างเคียงชั่วคราวที่เกิดได้
STORY BY รศ. ทพ. เฉลิมพล ลี้ไวโรจน์
ประธานหลักสูตรทันตกรรมบูรณะเพื่อความสวยงาม และทันตกรรมรากเทียม
คณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
