การจัดฟัน เป็นหัตถการทางทันตกรรม ที่ทันตแพทย์กระทำต่อผู้เข้ารับการรักษาเพื่อช่วยแก้ไขความผิดปกติของการเรียงตัวของฟัน หรือจัดโครงขากรรไกร ให้มีการกัดสบฟันที่ดี มีความสวยงามและสามารถกัดเคี้ยวอาหาร หรือใช้งานได้อย่างปกติ การจัดฟันในปัจจุบันมีหลายวิธี อาจแบ่งได้คร่าวๆเป็น การจัดฟันด้วยเครื่องมือติดแน่น และการจัดฟันด้วยเครื่องมือชนิดถอดได้ ซึ่งถือว่าเป็นการรักษาฟันด้านหนึ่งของทางทันตกรรม
การจัดฟันด้วยเครื่องมือติดแน่น
คือการจัดฟันโดยทันตแพทย์ โดยใช้ดุมเหล็กติดบนฟันแต่ละซี่ (บางกรณี อาจเป็นดุมเซรามิกสีขาว) มีเส้นลวดคาดบนดุมเหล็ก และใช้ยางรัดดุมเหล็กและลวดไว้ด้วยกัน การจัดฟันชนิดนี้ จะมีแกนและลวดเหล็กโผล่จากฟัน ดูไม่ธรรมชาติ แต่เป็นวิธีจัดฟันดั้งเดิมที่ให้ผลในการจัดฟันที่ดีเยี่ยม ราคาค่าจัดฟันจะอยู่ในอัตราหลักหมื่นกลางๆ
การจัดฟันด้วยเครื่องมือชนิดถอดได้
ปัจจุบันมีการพัฒนาเป็นชนิดแผ่นพลาสติกใสที่ครอบลงบนฟันในขากรรไกร โดยผู้รักษาจะต้องใส่ถาดใสจัดฟันทั้งวัน (ถอดเฉพาะตอนทานอาหาร) และเปลี่ยนถาดฟันใสตามลำดับที่ทันตแพทย์ระบุ ข้อได้เปรียบของวิธีนี้คือ เมื่อใส่ถาดฟันที่ใส จะสามารถจัดฟันได้ โดยเป็นที่ยากต่อการสังเกตเห็นของผู้อื่น ผู้รักษายังสามารถถ่ายแบบ ทำกิจกรรมต่างๆ ได้อย่างมั่นใจ แต่ข้อด้อยของวิธีนี้คือ ราคาค่ารักษาหลักแสน และหากไม่ขยันใส่ถาดฟัน ผลการรักษาก็จะไม่ได้ดังที่ต้องการ
การจัดฟันในต่างประเทศนั้น ความนิยมการจัดฟันด้วยเครื่องมือจัดฟันชนิดถอดได้แบบพลาสติกใสมีเพิ่มมากขึ้น ทั้งนี้ เพราะผู้รับการรักษาไม่นิยมให้มีเครื่องมือเหล็กจัดฟันในช่องปาก แต่ในประเทศไทยนั้น กลับมีความนิยมที่ต่างกัน ในหมู่วัยรุ่นเมืองไทย นิยมชมชอบเครื่องมือจัดฟันแบบเหล็กที่มียางสีต่างๆ ติดลวดในการดัดฟันชนิดติดแน่น จึงมีวัยรุ่นส่วนหนึ่ง ที่ไม่สนใจการดัดฟัน แต่ชอบลักษณะลวดและเหล็กดัดกับยาง จึงแสวงหาเครื่องมือที่สามารถนำมาใส่ในช่องปากโดยมีการดัดแปลงให้เหมือนเหล็กดัดฟันของทันตแพทย์ สามารถนำมาใส่ในช่องปากได้ด้วยตนเอง ทั้งๆที่ไม่ได้มีผลในการรักษาใดๆ แต่เป็นการใส่อวดกันในหมู่เพื่อน เสมือนว่าตนอยู่ในระหว่างการจัดฟัน มีเหล็ก มีลวดและยางสีสันต่างๆ อยู่ในช่องปาก ลักษณะดังกล่าวนี้ นิยมเรียกกันว่าเป็นการ จัดฟันแฟชั่น นั่นเอง
จัดฟันแฟชั่น ไม่ได้ทำโดยทันตแพทย์
ไม่ได้มีส่วนช่วยให้ฟันเรียงตัวดี เป็นเพียงการใส่เครื่องมือหรือแถบลวดในช่องปาก ให้ดูเสมือนว่าผู้ใส่มีการดัดฟัน มีสีของยางรูปแบบต่างๆ บนฟัน วัยรุ่นไทยนิยมชมชอบและเลียนแบบหามาใส่ในปากโดยผู้ขายตามแผงในตลาดนัดหรือห้างต่างๆ จวบจนการหาซื้อทางอินเตอร์เน็ต หรือติดต่อหมอกระเป๋า (ที่ไม่ใช่หมอ) มาแอบพิมพ์ฟันทำเครื่องมือมาใส่ในช่องปาก
จัดฟันแฟชั่น ทำไมจึงอันตราย
หลายๆ คนอาจจะสงสัยว่า การนำเหล็กดัดมาสวมใส่ในปากเพื่อแฟชั่น คล้ายๆ กับการสักหรือการใส่ตุ้มหู ทำไมจึงอันตราย ในช่องปากนั้นประกอบไปด้วยเนื้อเยื่ออ่อนและเหงือก หากมีสิ่งสกปรกเข้าปาก
หรือแทงที่เหงือก อาจทำให้ติดเชื้อ บวม เป็นหนอง เข้ากระแสโลหิต หรือเข้าสู่ใบหน้า เป็นอันตรายมาก และการกลืนกินชิ้นส่วนต่างๆ นั้น ชิ้นส่วนที่เป็นแท่งลวด เหล็กแหลมอาจจะเข้าไปติดคอ หลอดลม หรือฝังเกี่ยวในลำไส้ จนเกิดเป็นแผล นำไปสู่โรคต่างๆได้ ทั้งนี้ อุปกรณ์ที่ออกแบบมาไม่ดี เมื่อสวมใสในปากที่มีการบดเคี้ยว ก็อาจทำให้อุปกรณ์หลุดและทิ่มแทงในปากได้ อีกทั้งวัสดุที่นำมาใช้นั้น ส่วนหนึ่งเป็นวัสดุเกรดตํ่า ทันตแพทยสภาเคยสุ่มตรวจตัวอย่างแล้วพบว่า อุปกรณ์ เส้นลวดต่างๆ ที่นำมาใช้ มีโลหะหนักที่มีอันตรายต่อร่างกายสูง ดังนั้น การจัดฟันแฟชั่น จึงมีอันตรายกว่าการใส่ตุ้มหู หรือที่คาดผมนั่นเอง
ทำไมการจัดฟันแฟชั่นจึงได้รับความนิยมสูง
ทั้งนี้ การจัดฟันแฟชั่นเป็นการเลียนแบบต่อๆ กันในกลุ่มวัยรุ่น และอุปกรณ์ในการจัดฟันแฟชั่น สามารถหาซื้อได้ง่ายในตลาดนัดทั่วไปและราคาถูก จึงมีวัยรุ่นหาซื้อกันมาครอบครอง คนละมากกว่าหนึ่งชุด เมื่อ
คนนิยม คนขายก็มีมากมาย จนแพร่กระจายเกลื่อน อีกทั้งอุปกรณ์ต่างๆนี้ ราคาถูกมากๆ วัยรุ่นจึงหาซื้อมาครอบครองได้ง่าย แต่การจัดฟันแฟชั่นนั้น ผู้ขายถือว่าขายของผิดกฎหมายครับ เนื่องจากอุปกรณ์ต่างๆ ที่สวมใส่ในช่องปาก อาจก่อให้เกิดอันตรายมากมายได้ องค์การอาหารและยาประเทศไทยไม่รับรองอุปกรณ์ต่างๆ เหล่านี้ ทันตแพทยสภาและตำรวจได้มีการตรวจและจับกุมผู้ขายรายใหญ่มากมายหลายเจ้า แต่ก็ดูเหมือนว่า
รูปแบบการจัดฟันแฟชั่น และระดับอันตรายที่อาจเกิดขึ้น
รูปแบบลวดและนำมาสวมใส่เองในช่องปาก ชนิดนี้ มีลวดที่นำมาเสียบใส่ในร่องฟัน อาจทำให้เกิดแผลในช่องปากและถอดไม่ออกได้ เกิดการติดเชื้อในช่องปากได้สูงรูปแบบที่มีการพิมพ์ฟัน โดยผู้ขายต้องใช้แบบพิมพ์ฟันมาทำชิ้นงาน นำไปสวมใส่ในช่องปาก รูปแบบนี้ แบ่งเป็นชนิดที่มีการนัดแนะกันมาพิมพ์ฟัน ในห้องนํ้าห้างหรือในตลาดนัดบ้าง ซึ่งจัดว่าผิดกฎหมาย สำหรับผู้ทำการพิมพ์ฟัน และผู้ถูกพิมพ์ฟันก็มีความเสี่ยงต่อความสกปรกของการถูกใช้เครื่องมือที่ไม่ได้มาตรฐาน อีกรูปแบบหนึ่งคือ ผู้ขายส่งผงผสมนํ้าพร้อมถาดพิมพ์มาทางไปรษณีย์ แล้วผู้ซื้อก็ทำการพิมพ์ฟันตนเอง ส่งใส่กล่องกลับไปที่ผู้ขาย ชนิดนี้แบบพิมพ์อาจมีความคาดเคลื่อนได้สูง ทำให้ได้เครื่องมือที่ใส่ไม่ลงหรือใส่ได้แต่อาจมีผลให้ฟันเคลื่อนและบิดผิดรูปร่างไปได้ เครื่องมือชนิดนี้ มีการพัฒนาขึ้นแต่ก็ตรวจพบว่า อุปกรณ์ชิ้นส่วนอาจล่วงหลุดเป็นอันตรายต่อผู้สวมใส่ได้
รูปแบบที่ผู้ขาย เปิดซุ้มติดอุปกรณ์แบบทันตแพทย์ใช้ มีการติดเหล็กบนฟัน ใส่สวดและใส่ยางลัด เหมือนทันตแพทย์ทำ รูปแบบนี้อันตรายที่สุด เพราะการติดเครื่องมือติดแน่น จะทำให้ฟันเคลื่อนและอาจผิดรูปร่าง ผิดตำแหน่ง หรืออาจทำให้ฟันโยกหลุดออกจากเบ้าฟันได้ งานจัดฟันนั้นจะต้องทำโดยทันตแพทย์ที่มีความรู้ที่ดี มิฉะนั้นจะเกิดผลเสียต่อผู้ถูกจัดฟันได้ วัยรุ่นที่คิดจะไปจัดฟันแฟชั่นในลักษณะนี้ จึงควรคิดให้มากๆ เพราะผลเสียจากการติดเหล็กดัดฟันโดยคนที่ไม่มีความรู้ อาจทำให้สิ่งที่คาดว่าจัดฟันแฟชั่นไว้โชว์ กลายเป็นเรื่องหายนะในระยะยาวได้
เทรนด์การจัดฟันแฟชั่นที่นิยมในหมู่วัยรุ่น
บ้านเรานั้น ไม่ใช่แฟชั่นที่ควรลอกเลียนตามๆ กัน การจัดฟันแฟชั่น ทันตแพทย์จะไม่ทำ เพราะไม่ใช่การช่วยรักษาผู้ป่วย และมีผลเสียต่อผู้รับการรักษา การจัดฟันแฟชั่นมีอันตราย มีผลเสียมากมาย วัยรุ่นอาจคิดว่า การจัดฟันแฟชั่นนั้น ใช้เงินน้อยและเหมือนการใส่เครื่องประดับ ในความเป็นจริงนั้น เครื่องประดับที่ไม่ปลอดภัยในปาก อาจก่อให้เกิดอันตรายต่อร่างกายได้ วัยรุ่นควรเลือกใช้แฟชั่นด้านอื่นๆ เพื่อเสริมบุคลิกภาพของตนแทน จัดฟันแฟชั่นนั้นผิดกฎหมายและอันตรายอยากให้เทรนด์นี้ หมดไปจากประเทศไทยเร็วๆ
Story by รศ. ทพ. เฉลิมพล ลี้ไวโรจน์
ประธานหลักสูตรทันตกรรมบูรณะเพื่อความสวยงาม และทันตกรรมรากเทียม
คณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
