เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาท ในรัชกาลที่ 9 ทางนิตยสาร HiSoParty จึงได้เชื้อเชิญ คุณวิภาดา สีตบุตร, คุณวิวรรณ บุณยประทีปรัตน์ และ คุณนิภา แสงสุริยะฉัตร ผู้ที่มีความชื่นชอบ หลงใหล และอนุรักษ์ผ้าไทย มาร่วมถ่ายทอดถึงความรู้สึกที่มีต่อผ้าไทยอย่างภาคภูมิใจ ซึ่งสำหรับคอลัมน์ Celebrity in Focus ครั้งนี้ เราได้มีโอกาสเก็บภาพบรรยากาศระหว่างการถ่ายทำ และนำบทสัมภาษณ์บางส่วนมาฝากทุกท่านค่ะ
คุณวิภาดา สีตบุตร
“ความชื่นชอบในผ้าไทยของดิฉัน เริ่มมาจากที่เราเป็นภรรยาทหาร (พลเอกอุดมเดช สีตบุตร - รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงกลาโหม) ซึ่งตอนนั้นพลเอกอุดมเดช สังกัดอยู่ที่ ร.21 (กรมทหารราบที่ 21 รักษาพระองค์ ฯ) จึงได้มีโอกาสตามเสด็จฯ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9 ไปตามสถานที่ต่างๆ ที่พระองค์เสด็จไปปฏิบัติพระราชกรณียกิจ ซึ่งในเวลานั้นตัวดิฉันเองก็อายุยังน้อย ยังไม่ค่อยรู้เท่าไรว่าผ้าไทยเป็นอย่างไร แต่พอได้มีโอกาสพบเห็นพี่ๆ ภรรยาของทหารท่านอื่นๆ สวมใส่มาแล้วสวยงามมาก ทำให้ดิฉันเกิดความคิดขึ้นมาอย่างหนึ่งว่า ผู้หญิงไทยเราใส่ชุดไทยออกมาอย่างไรก็สวย เหมือนชุดได้บล็อกให้เรามีบุคลิกภาพที่ดี และสิ่งที่สำคัญที่สุดอีกอย่างหนึ่งในการที่ดิฉันสนับสนุนงานฝีมือคนไทยนี้ก็เพราะ อยากจะอนุรักษ์ตามรอยสมเด็จพระนางเจ้าฯ ที่พระองค์ท่านทรงอยากจะสร้างอาชีพให้กับชาวอีสาน และชาวชนบทในท้องถิ่นต่างๆ ซึ่งตั้งแต่นั้นเป็นต้นมาดิฉันก็ใช้ผ้าไหมในชีวิตประจำวันมาโดยตลอด ด้วยผ้าไหมเราดูแล้วว่าเขามีเสน่ห์ มีเอกลักษณ์ ความสวยงามของผ้าไหมที่เราชอบคือหนึ่งเนื้อผ้า แสงเงา และก็ลวดลาย ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของแต่ละจังหวัด เมื่อเราเดินทางไปพบเจอที่ไหน ถ้าเหมาะกับตัวเองก็จะซื้อๆ เก็บไว้เสมอค่ะ”
พระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9 ที่มีต่อผ้าไทย
“ดิฉันอยากให้คนไทยทั้งประเทศ โดยเฉพาะผู้หญิงไทยใส่ชุดไทยที่เหมาะสมกับสถานที่ กาลเทศะ เพราะดิฉันมีความเชื่อว่าผู้หญิงไทยทุกคนเมื่อได้สวมใส่ชุดผ้าไทยออกมาแล้ว เป็นอะไรที่อ่อนหวานแล้วสวยมาก ในทุกครั้งที่ดิฉันได้ไปงาน แล้วได้มีโอกาสเห็นสุภาพสตรีสวมผ้าถุง ถึงแม้จะผิวพรรณไม่ดี แต่ทุกคนก็จะมีความอ่อนช้อยของความเป็นผู้หญิง ซึ่งทำให้บุคลิกดีขึ้นแล้วก็สวย ดิฉันยังเคยพูดกับคนรู้จักเลยว่า หน้าตาจะสวยไม่สวยถ้าใส่ชุดไทยแล้วสวยทุกคนจริงๆ นะคะ (ยิ้ม) และเดี๋ยวนี้ดิฉันก็รู้สึกดีใจที่คนหันมาใส่ผ้าซิ่นกันเยอะมากขึ้น ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลอะไร แต่สำหรับดิฉันส่วนหนึ่งก็เพราะสมเด็จพระราชินีฯ ดิฉันรู้สึกซาบซึ้งในน้ำพระราชหฤทัยของพระองค์เป็นอย่างมาก เพราะสิ่งที่พระองค์ทรงพระราชทานให้กับคนไทยคือ การสร้างงาน สร้างอาชีพ เพื่อให้ราษฎรของพระองค์มีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นแบบยั่งยืน ที่สำคัญเรายังได้รักษาวัฒนธรรมของเราไว้ด้วย ก็อยากให้ทุกคนมาช่วยกันรักษาสิ่งมีค่าเหล่านี้ไว้ค่ะ”
คุณวิวรรณ บุณยประทีปรัตน์
“สิ่งที่มองเห็นและสะท้อนออกมาจากผืนผ้า ตั้งแต่วัสดุ ลวดลาย รูปแบบ คือภูมิปัญญาของคนทอ กรรมวิธี ที่ได้เห็นถึงความตั้งใจและความพยายามของคนทอว่ากว่าที่เขาจะคิดรูปแบบ แล้วทอออกมานั้นต้องมีขั้นตอนเป็นมาอย่างไร กว่าจะได้เส้นไหมมาในแต่ละเส้น กว่าจะย้อมสีได้ตามที่ต้องการ กว่าจะมาทำลวดลาย ยกลายผ้าขึ้นมา เขาคิดกันได้อย่างไร และทำไมในแต่ละท้องถิ่นจึงมีผ้าทอที่แตกต่างกันออกไป มีทั้งผ้าจก ผ้าขิต ผ้ามัดหมี่ แพรวา ยกดอก ลวดลายที่ประดิษฐ์บนผืนผ้าที่เห็น ล้วนมาจากจินตนาการของผู้ออกแบบลายในสมัยนั้นๆ อาจมีแรงบันดาลใจจากธรรมชาติ ศิลปกรรมจากวัดจิตรกรรมฝาผนัง เช่น ลายดอกพิกุล ลายใบเทศ ลายพุ่มข้าวบิณฑ์ ลายน้ำไหล ลายยอดเจดีย์ และในสมัยนั้นๆ มีการบันทึกลวดลายกันอย่างไรในสมัยที่ยังไม่มีตัวหนังสือ พวกเขาคงจดจำลวดลายไว้ในสมองแล้วถ่ายทอดให้สืบๆ ต่อกันมา สำหรับตัวเองแล้วผ้าทอจึงอธิบายเรื่องราวได้มากมาย ตั้งแต่เอกลักษณ์เฉพาะของเผ่าพันธุ์ รูปแบบเฉพาะของท้องถิ่นว่าอยู่แห่งหนตำบลใด บอกเล่าเรื่องถิ่นกำเนิดจากลวดลายของความเชื่อและสีสัน บอกสภาพภูมิประเทศที่อยู่อาศัยจากวัสดุที่ใช้ รูปแบบโครงสร้างของลวดลาย ความยาวของผ้าเมื่อนุ่งห่ม วิธีการนุ่งห่ม บอกเล่าสภาพแวดล้อมเรื่องราวในชีวิตประจำวันและสภาพสังคม คติความเชื่อต่างๆ จากลวดลายและสัญลักษณ์ที่ทอลงผืนผ้า ตลอดจนฐานะและสถานภาพของผู้สวมใส่ ผ้าทอจึงเหมือนมรดกทางวัฒนธรรมที่สะท้อนถึงสังคม และเศรษฐกิจของยุคสมัยต่างๆ ได้อย่างดี เมื่อได้ศึกษาแล้วจะชื่นชมภูมิปัญญาของคนโบราณ... รู้สึกสนุกและมีความรู้ไปด้วยค่ะ”
พระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9 ที่มีต่อผ้าไทย
“รู้สึกซาบซึ้งในพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9 อย่างที่สุด เพราะผ้าไทยที่เป็นอยู่ในตอนนี้จะมาไม่ได้ไกลขนาดนี้เลยถ้าไม่มีพระองค์ท่าน สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระองค์ท่าน ยังให้การสนับสนุนในทุกๆ วิถีทาง เพื่อให้ผ้าไทยมีชื่อเสียงไปทั่วโลก ทั้งในด้านความสวยงาม และมีเอกลักษณ์จนเป็นที่น่าเชื่อถือในคุณภาพและมาตรฐาน ...เห็นภาพการทรงงานและความทุ่มเทของพระองค์ท่านในการพัฒนาส่งเสริม อนุรักษ์ สืบสานผ้าทอของไทยมาตลอดชีวิต พระองค์ท่านทุ่มเทด้วยชีวิตและจิตใจของพระองค์ท่าน... เพื่อใคร มิใช่เพื่อพระองค์เองเลย ท่านทำเพื่อคนไทย เพื่อประเทศไทย มองเผินๆ พระองค์อาจทำให้ชาวบ้านในแต่ละท้องถิ่นมีงานทำ มีรายได้เลี้ยงครอบครัว แต่ในภาพรวมมิใช่แค่นั้น พระองค์ท่านทำให้เราได้รู้ถึงรากเหง้าของความเป็นเรา... ความเป็นไทย... ทั้งชีวิตจิตวิญญาณ ที่ทำให้เราภาคภูมิใจ...ในความเป็นไทยเรามาจนวันนี้”
คุณนิภา แสงสุริยะฉัตร
“ด้วยความชื่นชอบในการแต่งกายด้วยผ้าไทยได้อย่างสวยงาม ผู้ที่เป็นแรงบันดาลใจให้แก่ตัวเล็กเองคือ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระองค์ทรงเป็นต้นแบบที่ดีสำหรับเล็กอย่างมาก และต้องขอขอบคุณครอบครัว โดยเฉพาะคุณแม่ เพราะผู้ใหญ่สมัยก่อนมักจะสวมใส่แต่ผ้าถุงที่มีลวดลายสวยงาม สมัยนั้นเล็กก็มักจะเอาผ้าถุงคุณแม่มาใส่ แล้วก็คาดเข็มขัด หลุดบ้างอะไรบ้างก็ไม่เป็นไร แต่เราเริ่มต้นหลงรักลวดลายที่สวยงามของผ้า จึงเกิดการซึมซับไปเรื่อยๆ และที่สำคัญที่สุดของความประทับใจเลยก็คือ การได้เห็นสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ทางทีวี แค่เพียงครั้งแรกก็ทำให้เรารู้สึกว่าพระองค์ท่านทรงพระสิริโฉมงดงามมาก และฉลองพระองค์ทุกชุดก็มีความงดงามอย่างยิ่ง นอกจากนั้นเล็กยังเห็นพระองค์ท่านทรงงานในสถานที่ต่างๆ ทั้งในไทยและต่างประเทศ พระองค์ท่านก็ทรงสวมใส่ผ้าไทยตลอด เรียกได้ว่าทรงเป็นตัวแทนและทรงเป็นแบบอย่างของประชาชนชาวไทยและแผ่นดินไทย ทำให้เล็กหาโอกาสใส่ชุดไทยที่งดงามเช่นนั้นบ้างค่ะ”
“ผ้าไทยถือได้ว่าเป็นเอกลักษณ์และเป็นสมบัติของชาติไทยอย่างแท้จริงประการหนึ่ง จึงอยากฝากถึงคนรุ่นใหม่ที่คิดว่าการสวมใส่ผ้าไทยจะเชยหรือเปล่า เล็กสามารถพูดได้อย่างเต็มปากเลยว่า ‘ผ้าไทย’ ไม่เคยเชย ไม่เคยล้าสมัย สิบปียี่สิบปี เรายังหยิบมาสวมใส่ได้ ทั้งเราสามารถตัดเย็บด้วยดีไซน์ที่เป็นเอกลักษณ์ตัวเองได้ด้วยเช่นกัน หรือจะตกแต่งประดับควบคู่ด้วยแอคเซสซอรี่ที่สามารถบ่งบอกถึงตัวตนได้อย่างง่ายดาย อีกอย่างหนึ่งการสวมใส่ผ้าไทยเป็นการช่วยต่อยอดให้กลุ่มชาวบ้านที่ตั้งใจทอผ้าออกมาด้วยความรัก หนึ่งผืนผ้าไม่ได้หมายถึงแค่คนทอคนหนึ่งนะคะ แต่หมายถึงความร่วมมือของคนในครอบครัวคนทอทั้งหมด หมายถึงรายได้ หมายถึงค่าอาหารค่าใช้จ่าย และรวมถึงค่าการศึกษาของบุตรหลานในครอบครัวนั้นด้วย เพราะฉะนั้นอยากให้คนรุ่นใหม่และทุกๆ คนช่วยกันอนุรักษ์และส่งเสริมผ้าไทยเอาไว้ เพราะคำว่า ‘ผ้าไทย’ มีค่ามากนะคะ ยังไม่สายเกินไป ที่จะหันมาสวมใส่ชุดไทยให้สวยด้วยภาคภูมิใจค่ะ”
ติดตามอ่านบทสัมภาษณ์พิเศษและเรื่องราวน่ารู้ทั้งหมดแบบเต็มๆ ได้ในคอลัมน์ Special Feature นิตยสาร HiSoParty ฉบับเดือน สิงหาคม 2017
