เมื่อถึงเวลาที่ต้องไปพบหมอฟัน หลายคนคงมีปัญหาในการเลือกสถานบริการ ซึ่งมีให้เลือกตั้งแต่ คลินิกทำฟัน แผนกทำฟันในโรงพยาบาลทั้งภาครัฐและเอกชน สถานให้บริการที่รวมผู้เชี่ยวชาญทันตกรรมด้านต่างๆ การพบทันตแพทย์เข้ารับการตรวจอย่างเหมาะสมทุกปี จะส่งผลให้ฟันในช่องปากมีอายุใช้งานที่ยาวนาน ปัญหาหนึ่งของคนทำงานก็คือ การละเลยการดูแลสุขภาพตนเอง เนื่องจากการเข้าตรวจร่างกายและฟันนั้น จะต้องใช้เวลานาน การรักษาฟันที่มีปัญหาแต่ละอย่าง ก็ต้องใช้เวลาในการรักษาหลายครั้ง จึงมักมีคำกล่าวติดตลกว่า “คนมีเงินมักไม่มีเวลา (มารักษา) แต่คนมีเวลานั้น ไม่มีเงิน (จ่ายค่ารักษา)” สถานบริการบางแห่งจึงเปิดให้บริการหลังสามทุ่มหรือเปิดบริการถึงตีสาม หรือแม้แต่เปิดให้บริการ 24 ชั่วโมง อย่างไรก็ตามการเลือกสถานบริการนั้น ไม่ใช่เพียงการเลือกสถานที่ที่ให้ความสะดวกในการเข้ารับบริการเท่านั้น ในฐานะทันตแพทย์ หมอมีข้อแนะนำพื้นฐานในการเลือกสถานที่ทำฟันที่ดี เพื่อให้เกิดงานทันตกรรมที่ดี มีคุณภาพ และเสริมสร้างความแข็งแรงให้กับสุขภาพเหงือกและฟันในช่องปาก
ปัจจัยที่ส่งเสริมให้เกิดความสำเร็จสูงสุดให้การรักษาผู้ป่วย
ความสะอาดและรูปลักษณ์ของคลินิก
คลินิกทันตกรรมที่ให้บริการ ควรมีความสะอาด สว่าง กลิ่นหอม และมีการจัดแต่งร้านที่น่าประทับใจ อาจมีวัสดุอุปกรณ์ที่ทันสมัย พนักงานมีความสุภาพ และสามารถให้ข้อมูลได้อย่างถูกต้อง ผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษา เมื่อพบกับสิ่งแวดล้อมที่ดี ก็จะเกิดความมั่นใจในการรักษาได้ ภายในคลินิกควรมีภาพแสดงงานทันตกรรมต่างๆ ก่อนและหลังการรักษา พนักงานสามารถให้ข้อมูลพื้นฐานของงานทันตกรรมชนิดต่างๆ
ทักษะการทำงานและการสื่อสารของทันตแพทย์
ในการรักษาผู้ป่วยทางด้านทันตกรรม ฝีมือและอุปนิสัยของทันตแพทย์ที่ให้บริการ มีความสำคัญอย่างยิ่ง ทั้งนี้ผู้เข้ารับบริการแต่ละคน จะมี “ความต้องการ” ที่แตกต่างกัน ทันตแพทย์จะต้องรับฟัง และมีวิธีการพูดให้ผู้ป่วยเข้าใจถึงขีดจำกัดของการรักษา หรือเข้าใจถึงวิธีการที่จำเป็นในการรักษา เพื่อให้ได้ผลการรักษาที่ดี ทันตแพทย์จะต้องมีประสบการณ์ในการดูแลผู้ป่วย เข้าใจขั้นตอนการรักษา และเข้าใจความซับซ้อนของขั้นตอนต่างๆ ในการรักษา พร้อมสามารถสื่อสารให้ผู้ป่วยเข้าใจ จะต้องมีทักษะในการสื่อสาร สามารถพูดและประสานงานระหว่างทันตแพทย์ ที่ต้องเกี่ยวข้องในการรักษา ความน่าเชื่อถือของทันตแพทย์เป็นสิ่งสำคัญ ทันตแพทย์ผู้นำทีม จึงต้องมีประสบการณ์ ในการรับมือกับผู้ป่วยเฉพาะบุคคลนั้นๆ
มีทีมทันตแพทย์ และสามารถให้การรักษาเป็นทีมที่ดี
การให้การรักษาเป็นทีม ทำให้เราได้รับงานบริการที่ดีที่สุดจากทันตแพทย์ที่มีความเชี่ยวชาญหรือความชำนาญที่แตกต่างกัน ลักษณะของทีมทันตกรรมที่ดีได้แก่
• การสื่อสารที่ดีระหว่างทันตแพทย์และผู้ป่วย ทันตแพทย์สามารถสื่อสารด้วยการใช้รูปถ่าย โปรแกรมจัดการรูปภาพ และแบบจำลองการสบฟัน พร้อมแบบจำลองขี้ผึ้ง หรือวัสดุบูรณะชั่วคราว อธิบายขั้นตอนการรักษาพร้อมทั้งประเมินค่าใช้จ่าย รวมถึงระยะเวลาทั้งหมดที่ต้องใช้ในการรักษา
• การสื่อสารระหว่างทันตแพทย์ที่วางแผนการรักษาและทันตแพทย์เฉพาะทาง ทันตแพทย์ผู้นำทีม จะต้องสื่อสารกับทีมทันตแพทย์ หรือทันตแพทย์เฉพาะทางสาขาต่างๆ เพื่อให้ทราบเป้าหมายของการให้การรักษาร่วมกัน ปัจจุบันนี้ อุปกรณ์สื่อสารต่างๆ สามารถจัดการประชุมกลุ่มได้เป็นอย่างดี การรักษาผู้ป่วยก็จะได้เป็นไปในแนวทางเดียวกัน นอกจากนี้ยังสามารถอภิปรายและหาทางเลือกในการรักษาที่อาจเป็นผลดีต่อผู้ป่วยรายนั้นๆ การจัดกลุ่มอภิปรายยังสามารถเก็บประวัติและช่วยในการติดตามการรักษาเป็นระยะได้เป็นอย่างดี
• การสื่อสารระหว่างทันตแพทย์และช่างทันตกรรม ปัญหาหนึ่งของการให้การรักษาผู้ป่วยทันตกรรมในประเทศไทย คือการสร้างชิ้นงานที่มีคุณภาพโดยช่างจากห้องปฏิบัติการช่างทันตกรรม ทั้งนี้ การทำแบบฟันขี้ผึ้งบนแบบจำลองฟันปูน เพื่อกำหนดรูปร่างและขนาดฟันหลังการให้การรักษา นอกจากสามารถใช้สื่อสารระหว่างทันตแพทย์ต่อผู้ป่วยแล้ว ยังใช้เป็นจุดอ้างอิงของผลการรักษา ระหว่างทันตแพทย์และช่างทันตกรรม ทันตแพทย์จะต้องบันทึกการสบฟันที่ถูกต้อง กำหนดแนวกึ่งกลางฟัน และกำหนดความสัมพันธ์ระหว่างแนวกึ่งกลางฟันและแนวกึ่งกลางใบหน้าลงบนอุปกรณ์บันทึกการสบฟันให้กับช่างทันตกรรม เมื่อทำการแต่งฟันแล้ว ทันตแพทย์จะต้องพิมพ์ฟันด้วยวัสดุพิมพ์ฟันที่มีคุณภาพ เมื่อช่างทันตกรรมทำแบบขี้ผึ้งฟัน ทันตแพทย์จะต้องตรวจฟันนั้นๆ และ ตกแต่งให้มีความสวยงาม ตรวจการสบฟัน ให้ถูกต้อง และดูขอบของแบบปูนรอยฟัน ว่าช่างทันตกรรมกำหนดขอบเขตได้ถูกต้องหรือไม่ หากพบว่าไม่ถูกต้อง ก็ทำการปรับปรุงแก้ไข ทันตแพทย์จะต้องระบุรายละเอียด ลักษณะพิเศษต่างๆ ที่ต้องการระบุให้ช่างทันตกรรมรับทราบ นอกจากนี้ ทันตแพทย์ควร ส่งภาพถ่ายรูปฟัน ใบหน้าของผู้ป่วย รวมถึงภาพเคลื่อนไหวของผู้ป่วย ในขณะพูด คุย ข้อมูลต่างๆ เหล่านี้ จะช่วยให้ช่างทันตกรรม สามารถนำไปปรับใช้ สร้างฟัน ความยาวฟัน ให้เหมาะสมกับ ผู้ป่วยแต่ละคน ความใส่ใจในการให้ข้อมูลของทันตแพทย์ สามารถช่วยให้ช่างทันตกรรมสร้างชิ้นงานได้ดีขึ้น
เทคโนโลยี อุปกรณ์ในการรักษาและเครื่องมือที่ใช้ร่วมในการให้การรักษา
เทคโนโลยี CAD CAM และ Optical impression ทำให้การรักษามีความรวดเร็วในการส่งต่อข้อมูลภาพถ่ายดิจิตอลไปยังห้องปฏิบัติการ ที่มีเครื่องรองรับการผลิตชิ้นงานด้วยระบบ CAD-CAM ข้อมูล digital ต่างๆ เหล่านี้ สามารถส่งผ่านข้ามประเทศได้อย่างรวดเร็ว ในเวลาเพียงไม่กี่วินาที
ทันตแพทย์ที่ให้การรักษา ควรใช้แว่นกำลังขยายสูง (Magnification Loupe)
เพื่อช่วยการมองเห็นในขณะทำงาน หรือใช้กล้องขยายภาพ (Microscope) ช่วยในการมองในขณะทำการเตรียมฟัน ทันตแพทย์ควรมีวัสดุบูรณะชั่วคราว ที่มีหลากหลายสี เพื่อเลียนแบบสีของฟันที่มีความหลากหลายได้อย่างสวยงาม วัสดุอุปกรณ์เหล่านี้จะช่วยให้ การลอกเลียนแบบฟันมีความถูกต้องและสวยงามกลมกลืนไปกับธรรมชาติของฟันได้ดีขึ้น
การให้บริการงานทันตกรรม ทันตแพทย์จะต้องประยุกต์ศิลปะและความรู้เข้าด้วยกัน เพื่อให้งานบริการที่ดีเลิศ สรรสร้างงานที่เหมาะสมเฉพาะคน เพราะฟันของแต่ละคนนั้นมีรูปร่างและมีปัญหาที่แตกต่างกัน การเลือกทันตแพทย์และคลินิกบริการที่ดี จึงเป็นสิ่งสำคัญ ปัจจัยข้างต้นนั้น เมื่อสถานบริการใดมีครบ ย่อมเกิดการให้บริการที่ดีเยี่ยม....แล้วพบกันใหม่ครับ
story by
รศ. ทพ. เฉลิมพล ลี้ไวโรจน์
ประธานหลักสูตรทันตกรรมบูรณะเพื่อความสวยงามและทันตกรรมรากเทียม
คณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
